Pismo ZAPPA do Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców

Odnosząc się do pisma z dnia 5 października 2020 r. znak: WPL.647.2020.PD skierowanego do Marszałek Sejmu Rzeczpospolitej Polskiej, w którym zostały przekazane uwagi Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców (dalej: „MŚP”) do rządowego projektu ustawy o zawodzie farmaceuty (druk sejmowy nr 238), Związek Aptekarzy, Pracodawców Polskich Aptek (dalej: „ZAPPA”) wnosi o ich wycofanie.

Po pierwsze, należy wskazać, że Rzecznik MŚP na podstawie art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców (Dz. U. z 2018 r., poz.648) jest zobowiązany m.in. do bezstronności i równego traktowania oraz poszanowania zasady uczciwej konkurencji. Ponadto, przepis art. 8 pkt 3 niniejszej ustawy wskazuje, że zadaniem Rzecznika jest współpraca  m.in. z organizacjami zawodowymi oraz poszanowanie zasady równego traktowania.

W ramach swoich kompetencji wynikających z powyższej ustawy w celu pogłębiania współpracy z przedsiębiorcami, Rzecznik powołał Radę Przedsiębiorców, której zadaniem miało być m.in. wspieranie Rzecznika w działaniach na rzecz obrony praw polskich przedsiębiorców.

Rada ma również w swoich kompetencjach na podstawie § 2 ust. 2 pkt 1 Regulaminu Rady Przedsiębiorców przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców wydawanie opinii w sprawach projektów aktów normatywnych dotyczących interesów przedsiębiorców oraz zasad podejmowania, wykonywania lub zakończenia działalności gospodarczej na terytorium RP.

ZAPPA jako członek Rady Przedsiębiorców przy Rzeczniku MŚP oraz działającego przy Radzie Zespołu ds. branży farmaceutycznej, nie otrzymał do skonsultowania przesłanych przez Rzecznika uwag. Nie zostaliśmy nawet poinformowani, że Rzecznik planuje jakiekolwiek uwagi do ustawy zgłosić, zatem nie mieliśmy możliwości odniesienia się do nich. Jednocześnie jako organizacja polskich profesjonalnych pracodawców aptecznych, aktywnie uczestniczyliśmy w procesie konsultacji projektu ustawy, zgłaszając poprawki, odbywając liczne spotkania, uczestnicząc w pracach Podkomisji, a następnie Komisji Zdrowia, co nie mogło ujść uwadze Rzecznika.

Po drugie, nasz absolutny sprzeciw budzi treść zgłoszonych poprawek. Realizują one bowiem interesy wyłącznie kilkunastu dużych sieci aptecznych, w tym zagranicznych, zrzeszonych w związku Pharmanet i pośrednio w Związku Przedsiębiorców i Pracodawców, Konfederacji Lewiatan oraz BCC, pozostając w rażącej sprzeczności z interesami polskich przedsiębiorców aptecznych należących do sektora MŚP. Co gorsza, wprowadzenie proponowanych poprawek, przez ograniczenie realnej niezależności zawodowej farmaceutów, sprowadzałoby zagrożenie dla zdrowia i życia polskich pacjentów.

Niezależność, jest jedną z podstawowych cech zawodu zaufania publicznego tj. wolnego zawodu. Cecha ta odróżnia zawody zaufania publicznego od tych nimi nie będących.

Powyższe zostało zdefiniowane w rozmaitych dokumentach oraz orzeczeniach sądów:

1. DYREKTYWA 2005/36/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 7 września 2005 r. w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych:

„(43) (…) niniejsza dyrektywa dotyczy również wolnych zawodów, do których, należą zawody wykonywane osobiście na podstawie odpowiednich kwalifikacji zawodowych w sposób odpowiedzialny i zawodowo niezależny przez osoby świadczące usługi intelektualne i koncepcyjne w interesie klienta i w interesie publicznym. Wykonywanie zawodu może podlegać w Państwach Członkowskich, zgodnie z Traktatem, szczególnym ograniczeniom ustawowym zgodnie z prawem krajowym oraz uregulowaniom zawodowym przyjmowanym w tych ramach samodzielnie przez odpowiednie organizacje zawodowe, chroniącym i rozwijającym profesjonalizm oraz jakość usług, a także poufność w relacjach z klientem.”

2. WYROK TRYBUNAŁU SPRAWIEDLIWOŚCI UE (wielka izba) z dnia 19 maja 2009 r. w sprawie C‑531/06

W odniesieniu do podmiotu prowadzącego aptekę, który posiada dyplom farmaceuty, nie można zaprzeczyć, że dąży on, podobnie jak inne osoby, do osiągnięcia zysków. Jednakże uznaje się, że jako zawodowy farmaceuta prowadzi on aptekę nie tylko w celu osiągania zysków, ale także by realizować swe obowiązki zawodowe. Jego prywatny interes związany z osiąganiem zysków jest zatem ograniczany przez jego wykształcenie, doświadczenie zawodowe i odpowiedzialność, jaka na nim ciąży, zważywszy, że ewentualne naruszenie przepisów prawnych lub zasad etyki zawodowej nie tylko obniża wartość jego inwestycji, ale także podważa jego byt zawodowy.

W odróżnieniu od farmaceutów, niefarmaceuci z definicji nie posiadają wykształcenia, doświadczenia i odpowiedzialności równoważnych z tymi, jakie posiadają farmaceuci. W takich okolicznościach należy stwierdzić, że nie zapewniają takich samych gwarancji jak te, które zapewniają farmaceuci.

W konsekwencji państwo członkowskie (…) może uznać, że w odróżnieniu od placówki prowadzonej przez farmaceutę, prowadzenie apteki przez niefarmaceutę może stanowić zagrożenie dla zdrowia publicznego, w szczególności dla pewności i jakości detalicznej dystrybucji produktów leczniczych, ponieważ osiąganie zysków w ramach prowadzenia apteki nie jest ograniczane czynnikami, takimi jak te przytoczone w pkt 61 niniejszego wyroku, które charakteryzują działalność farmaceutów.

Państwo członkowskie może (…) dokonać (…) oceny, czy takie zagrożenie istnieje w odniesieniu do producentów i sprzedawców hurtowych produktów leczniczych z uwagi na fakt, że mogliby naruszyć niezależność zatrudnianych farmaceutów, skłaniając ich do promowania produktów leczniczych, które sami produkują lub sprzedają. Podobnie, państwo członkowskie może dokonać oceny, czy podmioty prowadzące aptekę i nieposiadające dyplomu farmaceuty mogą naruszać niezależność zatrudnianych farmaceutów, skłaniając ich do sprzedaży produktów leczniczych, których magazynowanie nie jest już opłacalne, lub czy istnieje zagrożenie, że prowadzący apteki dokonają obniżki kosztów funkcjonowania, która może mieć wpływ na zasady detalicznej dystrybucji produktów leczniczych.

3. WYROK TRYBUNAŁU KONSTYTUCYJNEGO z 19 października 1999 r. (sygn. akt SK 4/99) 

„(…) treścią wolności wykonywania zawodu jest stworzenie sytuacji prawnej, w której: po pierwsze, każdy mieć będzie swobodny dostęp do wykonywania zawodu, warunkowany tylko talentami i kwalifikacjami; po drugie, mieć będzie następnie rzeczywistą możliwość wykonywania swojego zawodu oraz – po trzecie, nie będzie przy wykonywaniu zawodu poddany rygorom podporządkowania, które charakteryzują świadczenie pracy.”

W związku z powyższym oraz mając na uwadze obecną, ogromną skalę naruszeń niezależności farmaceutów przez sieci apteczne, stoimy na stanowisku, że ustawa o zawodzie farmaceuty powinna rygorystycznie definiować i gwarantować niezależność zawodową farmaceutów w interesie społecznym, a nie wprowadzać zapisy paradoksalne, zgłaszane w uwagach lobby sieci aptecznych, następnie dublowane przez Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw – mające tę niezależność osłabiać.

Ponadto, Rzecznik zgłaszając swoje uwagi, w naszej ocenie przekroczył, przytoczone powyżej uprawnienia ustawowe, gdyż nie tylko nie stoi na straży rynkowej zasady uczciwej konkurencji, wspierając swoim działaniem przedsiębiorców, wobec których toczą się postępowania o naruszenie zapisów antykoncentracyjnych, ale również zasady bezstronności i równego traktowania wypowiadając się wyłącznie w imieniu dużych sieci aptecznych.

Niniejszym wnosimy więc o wycofanie zgłoszonych uwag do ustawy o zawodzie farmaceuty oraz o pilne zwołanie Zespołu ds. branży farmaceutycznej i przyjęcie stanowiska uwzględniającego w swej treści przede wszystkim głos polskich przedsiębiorstw sektora MŚP.

 

Do wiadomości:

– Pani Elżbieta Witek – Marszałek Sejmu RP

– Pan Tomasz Latos – Przewodniczący Komisji Zdrowia Sejmu RP