Stanowisko ZAPPA ws. ataków ZPA PharmaNET i Związku Przedsiębiorców i Pracodawców ZPP na uchwałę antysłupową podjętą przez KZA

Odpowiadając na zarzuty skierowane ostatnio do opinii publicznej przez ZPA PharmaNET i Związek Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP) pod adresem Samorządu Aptekarskiego ws. „antysłupowej” uchwały podjętej przez Krajowy Zjazd Aptekarzy, pragniemy zauważyć, że:

1) ZPA PharmaNET skupia w swych szeregach bodaj wszystkie zagraniczne firmy budujące apteczne sieci w Polsce, w tym działające z naruszeniem prawa – limitów koncentracji zawartych w ustawie Prawo Farmaceutyczne i dążące do przejęcia polskiego rynku; ZPA PharmaNET jest członkiem Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP).

2) W czerwcu 2017r. weszła w życie ustawa tzw. „Apteka dla aptekarza”. Wprowadzono nią m.in. wymóg posiadania wyższego, farmaceutycznego wykształcenia przez osoby prowadzące aptekę. Przepis ten dotyczy nowo otwieranych aptek, wyznacza też ramy ewentualnych zmian już istniejących zezwoleń, co potwierdził w swych stanowiskach Główny Inspektor Farmaceutyczny[1],[2] oraz 5-cio krotnie w swych wyrokach WSA. Ustawa dostosowała polskie prawo do standardów europejskich.

Wg. orzecznictwa ETS, farmaceuta jest odpowiedzialny zawodowo, posługuje się zasadami etyki i deontologii zawodowej. W przeciwieństwie do podmiotu nie będącego farmaceutą, daje gwarancję należytego prowadzenia apteki w interesie publicznym, a prowadzenie apteki przez nie-farmaceutę może być uznane za zagrożenie zdrowia publicznego[3].

3) Jednym z powodów wprowadzenia ustawy była nadmierna i pozaprawna koncentracja aptecznych sieci, która zagrażała rynkowi i jego poprawnemu funkcjonowaniu w interesie publicznym.

Uzasadnienie ustawy[4] wskazuje, że w 2017r 10% aptek w Polsce działało z naruszeniem limitów antykoncentracyjnych opisanych w prawie farmaceutycznym (art.99.3PF), a inspekcja farmaceutyczna nie była w stanie poradzić sobie z pogłębiającym się problemem. Wyraźnie zauważalnym był również problem znacznego wzrostu udziału firm zagranicznych i idący za nim spadek wpływów podatkowych z tego sektora. Warto dla przykładu przytoczyć choćby stratę zgłoszoną przez największą sieć aptek w Polsce (DOZ SA, należącą do holenderskiej CEPD NV), która w roku 2011 osiągnęła wartość 455 mln zł, czyli dwukrotną wartość wszystkich swoich aptek.

4) O kwestii nadmiernej koncentracji sieci aptecznych oraz jej fatalnych dla rynku skutkach wypowiedział się w 2019r kilkakrotnie Naczelny Sąd Administracyjny (np. II GSK 278/19):

„(…) wskutek koncentracji mogłoby zaistnieć także niebezpieczeństwo zamknięcia aptek innych przedsiębiorców, aptekarzy, które nie wytrzymywałyby konkurencji z podmiotem rozbudowującym sieć aptek, wbrew zakazom z art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 ustawy Prawo farmaceutyczne. Byłoby to niezgodne z art. 68 ust. 1 Konstytucji RP, stanowiącym zasadę, że każdy ma prawo do ochrony zdrowia. W konsekwencji dostęp pacjentów byłby utrudniony, a nadto mogłoby dojść do złamania reguły wolnej konkurencji w ramach społecznej gospodarki rynkowej (art. 20 Konstytucji RP, por. postanowienie NSA o sygn. akt II GZ 1027/16). Prowadziłoby to zatem do wyeliminowania słabszych aptek, jak też umiejscowienia większej liczby aptek w atrakcyjnych miejscach i eliminowania stamtąd słabszej finansowo (mniejszej) konkurencji, jednocześnie pozostawiając poza kręgiem zainteresowania takiego przedsiębiorcy nieatrakcyjne finansowo obszary, np. wsie (por. wyrok TSUE w sprawie C-367/12, pkt 24-29, opubl. europa.curia.eu). Mając na uwadze, że życie i zdrowie zajmują najważniejsze miejsce wśród dóbr chronionych prawem, to zezwolenie na prowadzenie apteki, stanowiące odstępstwo od podstawowej swobody przedsiębiorczości powinno opierać się na obiektywnych, niedyskryminacyjnych i znanych wcześniej kryteriach zapewniających jego odpowiedniość. Chodzi o zapewnienie należytego i odpowiedniej jakości zapatrzenia ludności w lekarstwa. Według art. 86 ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne apteka jest placówką ochrony zdrowia publicznego, w której osoby uprawnione świadczą w szczególności usługi farmaceutyczne. A usługi farmaceutyczne mają mieć na celu ochronę zdrowia publicznego. Muszą więc być dostępne dla pacjentów i realizowane na poziomie spełniającym wymogi (konstytucyjny i ustawowy) ochrony zdrowia publicznego. Od podmiotu prowadzącego aptekę można wymagać, aby nie był nastawiony wyłącznie na zysk, lecz bilansował elementy ekonomiczne z elementami ochrony zdrowia. Przy nadmiernej koncentracji aptek równowaga między wspomnianymi elementami mogłaby zostać zaburzona, gdyż przeważałby element zysku.”

5) Po wprowadzeniu ustawy, apteczne sieci nadal koncentrują, czym naruszają jej zapisy antykoncentracyjne. Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA), analizując zmiany w KRS, odnotował ponad 700 przypadków naruszenia ustawy „AdA”[5]. Rejestr naruszeń został przekazany do Ministerstwa Zdrowia, Głównego Inspektora Farmaceutycznego oraz opublikowany na stronie związku.

6) Przejęcia aptek dokonywane są m.in. przez skupowanie aptek na „słupy” – osoby podstawione, spełniające warunki uzyskania zezwolenia i prowadzenia apteki, wprowadzone ustawą „AdA” w 2017r. Osoby te użyczają swoje osobiste uprawnienia zawodowe osobom (firmom spoza zawodu), prowadząc do omijania przepisów ustawy „AdA”.

7) Prowadzenie apteki przez farmaceutę jest jedną z wielu możliwości wykonywania zawodu.

8) Zgodnie z art. 17 Konstytucji RP, samorząd zawodowy reprezentuje osoby wykonujące zawody zaufania publicznego (w tym wypadku aptekarzy) i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.

9) Krajowy Zjazd Aptekarzy z ponad 97% poparciem podjął uchwałę stanowiącą co do zasady, że przenoszenie uprawnień, zadań zawodowych itd. na osoby spoza zawodu stanowi rażące naruszenie etyki zawodowej, ponieważ, stanowi naruszenie interesu publicznego (może nieść zagrożenie dla zdrowia lub życia ludzi), służy omijaniu polskiego prawa, jest również atakiem na pozostałych reprezentantów zawodu.

10) Uchwała dotyczy jedynie członków samorządu aptekarskiego, nie dotyczy w ogóle podmiotów prowadzących apteki, nie będących farmaceutami, dotyczy w całości czynności zawodowych oraz zawiera się w granicach interesu publicznego i służy jego ochronie.

W obliczu powyższego, Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek stanowczo negatywnie odnosi się do manipulujących opinię publiczną przekazów ZPA PharmaNET i Związku Przedsiębiorców i Pracodawców (ZPP), jako przekazów broniących ewidentnego naruszania prawa przez swoich członków oraz przedstawicieli naszej grupy zawodowej, efektem których może być sprowadzenie zagrożenia zdrowia lub życia.

 

 

[1] https://aptekarze.org.pl/wp-content/uploads/2018/07/Interpretacja-GIF_jeden-procent.pdf

[2] https://aptekarze.org.pl/wp-content/uploads/2018/07/Interpretacja-GIF.pdf

[3] http://curia.europa.eu/juris/document/document.jsf;jsessionid=22083BDDDCF6A95C10A510AD34449EA7?text=&docid=78517&pageIndex=0&doclang=PL&mode=lst&dir=&occ=first&part=1&cid=3663188 (pkt.61-63)

[4]https://www.senat.gov.pl/download/gfx/senat/pl/senatposiedzeniatematy/3377/drukisejmowe/1126.pdf

[5] https://aptekarze.org.pl/rejestry/